Przemoc rówieśnicza
Specjalista: Sławomir Adamczewski
Przemoc rówieśnicza jest zjawiskiem, które dotyka wielu dzieci i młodzieży na całym świecie. Polega ona na stosowaniu agresji przez jedne dzieci wobec drugich, również dzieci. Może zdarzyć się w szkole ale też w innym środowisku - np. na podwórku. Coraz częściej również w sieci. Bo przemoc rówieśnicza nie jest tylko fizyczna. Może być chociażby słowna czy emocjonalna. ma też poważne konsekwencje. Co oczywista - dla ofiar. Ale zmienia - i to nie na lepsze - również sprawców
Na czym polega przemoc rówieśnicza
Ten typ przemocy może przybrać różne formy. Te najbardziej dostrzegalne, np. gdy kilkoro dzieci bije i kopie inne dziecko. Ale też mniej oczywiste - choćby wtedy, gdy ta sama grupa nie atakuje innego dziecka fizycznie. Może wręcz zachowywać się wobec niego poprawnie. Jednak wyraźnie inaczej, niż wobec siebie i w ten sposób jednoznacznie wykluczać swojego kolegę czy koleżankę.
Typowe przykłady przemocy rówieśniczej to:
- agresja fizyczna (bicie, kopanie ale też szarpanie czy popychanie)
- zastraszanie i szykanowanie
- okradanie czy to z pieniędzy czy rzeczy
- wyśmiewanie i poniżanie
- wykluczanie i odrzucanie z grupy
- różne formy przemocy seksualnej, która może zdarzyć się wśród starszych dzieci
Specyficznym, ale coraz powszechniejszym problemem jest cyberprzemoc. To poniżanie, obrażanie czy zastraszanie ale też upublicznianie czyichś prywatnych zdjęć lub rozmów. Często jest niewidoczna dla dorosłych i tym samym trudna do zwalczenia.
Skutki przemocy rówieśniczej
Konsekwencje przemocy pomiędzy rówieśnikami są wieloaspektowe. Ofiary często doświadczają problemów emocjonalnych. Mogą także mieć trudności w nawiązywaniu zdrowych relacji z rówieśnikami. Przez to pojawia się u nich większe ryzyko późniejszych problemów społecznych i dystansowanie się od ludzi. Szczególnie dotkliwa jest długotrwała przemoc rówieśnicza. Może ona wpływać na rozwój emocjonalny dziecka, a także prowadzić do trudności w prawidłowym funkcjonowaniu w dorosłym życiu.
Częste objawy przemocy rówieśniczej, to:
- lęk, stres i poczucie niepokoju
- poczucie bezradności i brak wiary w swoje możliwości
- niższa samoocena
- niechęć do szkoły, nieraz wagarowanie i często pogorszenie wyników
- rozwój fobii społecznych i obaw przed innymi ludźmi
- problemy psychosomatyczne - bóle brzucha czy głowy, napięcie mięśni
- kłopoty ze snem
- myśli rezygnacyjne i samobójcze, a czasem nawet próby odebrania sobie życia
Przemoc rówieśnicza - co robić?
W przypadku tego rodzaju przemocy szczególnie istotna jest współpraca interdyscyplinarna. Taka, która obejmuje różne instytucje i specjalistów. Rzecz jasna muszą się zaangażować nauczyciele i szkolni pedagodzy czy psycholodzy. Nieraz niezbędna jest interwencja policji lub pracowników socjalnych albo takich z opieki społecznej. Bardzo ważne jest też wsparcie terapeutyczne
Lub część lub wszystkie te osoby powinny podjąć wspólna działania mające na celu przerwanie przemocy i udzielenie pomocy ofiarom i ich rodzinom. Równie ważne jest zapobieganie dalszej agresji oraz zaangażowanie sprawców, a często ich rodzin w proces rehabilitacji i resocjalizacji.
Nie do przecenienie jest też zapobieganie przemocy rówieśniczej. Taka profilaktyka opiera się na wielu dobrych praktykach. Ważne jest edukowanie dzieci i młodzieży na temat równości, szacunku i empatii. Szkoły powinny promować wzajemne zrozumienie i akceptację. Warto, żeby zapewniały także wsparcie emocjonalne i psychologiczne dla uczniów.
Ważna jest też rola rodziców. Warto ich uświadamiać i edukować, żeby byli świadomi sygnałów przemocy i aktywnie angażowali się w życie swoich dzieci.
Czy z moim dzieckiem wszystko ok? Na co zwracać uwagę?
Rodzice zastanawiają się zwykle czy ich dziecko na pewno jest bezpieczne. Czy nie przeoczyli jakichś sygnałów. Tym bardziej, że ofiary przemocy rówieśniczej często nie mówią o tym, co je spotyka.
Mona O’Moore, irlandzka psycholożka stworzyła listę niepokojących znaków, na które rodzice powinni zwracać uwagę. Mogą świadczyć o tym, że dziecko doświadcza przemocy od rówieśników
- niepokój i zdenerwowanie połączone z ukrywaniem przyczyn swojego stanu
- fizyczne ślady takie jak zadrapania czy siniaki, które “nie wiadomo skąd się wzięły”
- ślady uszkodzeń na rzeczach dziecka - odzieży, rzeczach osobistych, książkach i przyborach szkolnych
- trudności w nauce i gwałtowne pogorszenie wyników
- proszenie o pieniądze i większe kieszonkowe bez przekonujących powodów
- niewiarygodnie wyjaśniane “tracenie” i “gubienie” swoich rzeczy
- niechętne chodzenie do szkoły lub zwiększenie się tej niechęci
- liczne nieobecności lub spóźnienia
- wyraźne zmiany zachowania albo nastroju - pojawienie się lęków lub apatii
- myśli a nawet próby samobójcze
- mniejsza pewność siebie i niższa samoocena
- okazywanie licznych problemów ze zdrowiem “fizycznym” - chociażby bóle głowy czy brzucha
- brak kontaktów z rówieśnikami poza szkołą
Gdzie i jakiej pomocy szukać?
Walka z przemocą rówieśniczą to zadanie społeczne, które wymaga zaangażowania każdego z nas. Poprzez współpracę, edukację i podejmowanie działań na różnych poziomach możemy stworzyć bezpieczne środowisko, w którym dzieci i młodzież będą mogły rozwijać się w zdrowy sposób, bez obawy o przemoc i wykluczenie społeczne.
Przemoc rówieśnicza to poważny problem, który może dotknąć każdego dziecka. Pogarsza nie tylko jego samopoczucie i dobrostan w szkole, ale może wpłynąć na dalszy rozwój i to jak będzie sobie radzić w dorosłości.
Jeśli macie obawy, że Wasze dziecko może doświadczać przemocy ze strony rówieśników koniecznie z nim o tym porozmawiajcie. Nieraz niezbędna może być konsultacja ze specjalistą, który podpowie na co zwrócić uwagę i jak interpretować słowa i zachowania dziecka.
Często dobrym pomysłem jest rozmowa dziecka z terapeutą. To, co trudno powiedzieć rodzicom może być łatwiejsze do przekazania innej osobie. Specjaliści Przystani są do Waszej dyspozycji i na pewno udzielą odpowiedniego wsparcia i pomocy. Zarówno Wam, jak i Waszym dzieciom
Autor: