System iluzji i zaprzeczeń
Specjalista: Lidia Jaroch
Wielu z nas cierpi na spadek energii, rozdrażnienie, chęć „ucieczki” od tego co się dzieje. Może uspokoję Was nieco opisując mechanizm „iluzji i zaprzeczeń” jaki fundujemy sobie sami w tak trudnym czasie pandemii. Zawsze powtarzam, wystarczy oprzeć wszystko o fakty, a będzie zdecydowanie lżej na duszy i ciele. I co istotne ten mechanizm można obalić. O systemie „iluzji i zaprzeczeń’ mówimy w kontekście UZALEŻNIEŃ , a my jesteśmy uzależnieni od naszego życia, od rytuałów jakie sobie wypracowaliśmy, od swojego ”małego świata”, który nagle został nam zabrany, czy mocno zaburzony. Jak temu zaradzić?
Po pierwsze. Oprzyj wszystko o fakty, a nie o zasłyszane wiadomości.
Po drugie. Zastanów się jak możesz sprostać obecnej sytuacji nie narażając siebie i najbliższych, konsekwentnie stosuj wprowadzone zasady, nie uginaj się pod presją dzieci czy partnera.
Po trzecie. Wykorzystaj dany nam czas, jeszcze kiedyś zatęsknisz za tym „nic nierobieniem” i zatrzymaniem się w pędzie.
Po czwarte. Bądź sobą, nazywaj emocje/uczucia jakich doświadczasz, poczuj swoje ciało, to ono kumuluje wszystkie stresy. Każdy medyk czy psycholog doskonale wie, że stres obniża mocno nasza odporność, a ona jest teraz bezcenna.
Po piąte. Mów swoim najbliższym/przyjaciołom jak są ważni dla Ciebie, dostaniesz od nich te same zapewnienia, a to „miód na nasze zbolałe serca”.
Przedstawiam opis zniekształceń z systemu iluzji i zaprzeczeń, warto go poznać.
Zaprzeczenie
Odpychamy fakty potwierdzające uzależnienie od danego sposobu życia, nie widzimy, że nie zawsze było w nim fantastycznie, wręcz je gloryfikujemy, wypieramy wszystkie negatywy, a pamiętamy jedynie pozytywne jej strony, nie przyjmujemy do świadomości rzeczowych argumentów, że w obecnym stanie możemy tez znaleźć sposób na w miarę dobre życie/relacje. Słysząc komunikaty od innych sugerujące, że bycie w nowych warunkach, też przynosi korzyści, najczęściej reagujemy złością, irytacją, często posługując się argumentami z zakresu minimalizacji i racjonalizacji lub zmieniając temat.
Minimalizacja
Umniejszanie wagi problemu i/lub przedstawianie naszych zachowań wynikających z uzależnienia od starych nawyków, w taki sposób, który ma uzasadnić, że nie stanowi to problemu. „Uzależnieni” często sięgają po argumenty lub porównują się z “dużo cięższymi przypadkami”, aby udowodnić innym i sobie, że nie są uzależnieni, np „inni mają gorzej ode mnie, ja to jeszcze daję radę, a on, ona, oni to…. itp.
Racjonalizacja
Posługiwanie się rzekomo racjonalnymi argumentami, które mają uzasadnić i usprawiedliwić nasze zachowanie, np. Czytałam w necie, że…… bez sprawdzenia prawdziwości przeczytanych informacji.
Obwinianie
Przypisywanie innym, losowi, czynnikom zewnętrznym winy i odpowiedzialności za swoje zachowanie, odpychając tym samym własną odpowiedzialność. Nieraz osoby przedstawiają przy tym siebie w roli ofiary, osoby poszkodowanej. Obwinianie współwystępuje z mechanizmem unikania odpowiedzialności za swoje emocje czy uczucia.
Odwracanie uwagi
Zmienianie tematu, uciekanie od myśli o problemie czy też skupianie się na fantazyjnym budowaniu obrazu siebie, lub akcentowanie obszarów życia, w których odnosi się sukcesy, by przekierować uwagę od problemu jaki nas faktycznie trapi lub umniejszyć jego wagę np. może i za często działam impulsywnie i zamiast w spokoju podejść do sprawy wrzeszczę czy robię prawdziwą „zadymę, ale jakoś nie rzutuje to zupełnie na moje życie, odnoszę sukcesy zawodowe większe niż moi znajomi”, “a Ty to co – zobacz jaki Ty masz bałagan w swoim życiu”.
Poprawianie przeszłości
Stosowanie tzw. selektywnej pamięci i uwagi, które prowadzą do zapominania nieprzyjemnych doświadczeń związanych z naszymi schematami działania i np. jego negatywnymi konsekwencjami, przywołując same dobre wspomnienia albo zniekształcając je poprzez pomijanie negatywnych aspektów. Nieświadomie “blokujemy” pamięć o takich kosztach naszych schematów jak np. kompulsywne zakupy, tracenie czasu na bezsensowne działania, czy nie podejmowanie jakiejkolwiek pracy bo „mam jeszcze mnóstwo czasu” itd.
Marzeniowe planowanie i zabiegi magiczne
Wyobrażanie sobie działań mających na celu kontrolę rzeczywistych wydarzeń, bez podejmowania czynności w realu, które rozwiązałyby źródło własnego problemu. Czynności wyobrażeniowe pełnią często funkcję redukcji lęku, towarzyszą im bowiem przyjemne doznania. Snujemy nierealne, naiwne wizje dotyczące rozwiązania problemu czy też rzekomego nie dopuszczenia do jego pojawienia się. Często występuje przy tym iluzoryczne poczucie kontroli – prowadzi to między innymi do złudzenia, iż wystarczy „ogarnąć się” i nie będę się lękać.
Rezygnacja
Nasze myślenie skupione są na pesymistycznej argumentacji, przywiązując większą wagę do potencjalnych strat i możliwej klęski, nieraz umniejszając przy tym zyski wynikające z działań opartych na faktach. Rezygnacja dotyczyć może wszelkiego rodzaju aktywności, działań w różnych obszarach życia, np. Hobby, np. “nie ma sensu próbować inaczej podchodzić do problemu – i tak mi nie wyjdzie”, “skoro do tej pory mi się nie udało, to nigdy mi się nie uda”, “nie mam weny”, “nie chce mi się”.
Ucieczka
Uciekanie od problemów, trudności, oraz od myślenia o nich poprzez zmianę działania. Klasyczną formą ucieczki jest sięganie po np. używki podczas nieprzyjemnych stanów emocjonalnych. Gdy uciekamy problemy pozostają nierozwiązane, nasilają się lub też pojawiają się kolejne trudności, np. “nie mam siły o tym rozmawiać”, “zajmę się tym później, teraz muszę…”, “nie mówmy o tym”.
Unikanie odpowiedzialności
Zaprzeczanie swojej winy, roli w popełnianych błędach, tendencyjnie tłumacząc własny udział w wydarzeniach. Mogą pojawiać się prowokacje i manipulacje interpersonalne, oszukiwanie innych czy też obrażanie się na nich. Mechanizm ten współwystępuje z obwinianiem, np. to nie ja wszczęłam kłótnię, to nie moja wina, że na mnie: krzywo spojrzała/spojrzał itp.
Projekcja
Podejrzewanie lub oskarżanie otoczenia o tendencyjne działanie na naszą szkodę i przypisywanie im własnych cech czy nieprzyjaznych uczuć względem samego siebie, np. „myślą, że jestem słaby/-a”, „mają mnie za głupiego/głupią”.
Introjekcja
To odwrotność projekcji, czyli lokowanie wewnątrz siebie przyczyn rzeczy, wydarzeń, które w rzeczywistości pochodzą z zewnętrznego otoczenia , przypisujemy sobie poglądy czy cechy innych ludzi, „kupujemy” je jako własne. Może to polegać na zarzucaniu sobie winy czy głupoty. np „to moja wina, że tak się pokłóciliśmy, sprowokowałam go”, “gdybym był/była dobrą żoną/mężem, to by tak się nie stało itd.
Kompensacja
Mając trudności czy słabości w zaczynamy dokładać starań, aby odnosić sukcesy w innym obszarze życia. Taka postawa często występuje również z odwracaniem uwagi od siebie, np. Nagle zaczynamy interesować się ogrodnictwem, mimo, że wcześniej więdły mi nawet kwiatki w doniczkach.
Intelektualizacja
Wyjaśnianie faktu frustracji intelektualnymi, filozoficznymi argumentami, sięgając nieraz do teorii, statystyk, badań (nieraz starych, obalonych czy też będących mitami),np. To taki sam wirus , jak zwykła grypa, atakuje jedynie starych ludzi, ja jestem poza jego zasięgiem...
Identyfikacja
Identyfikowanie się ze społecznością, grupą kulturową czy jednostkami oraz ich wartościami, ideami, stylem życia, np. Wszystkie kobiety są nerwowe, mam BSM, to mnie usprawiedliwia, każdemu mogą „puścić nerwy” tak robili moi rodzice i dziadkowie...
Uciekanie w przyszłość
Odkładanie na później myślenia o rozwiązaniu problemu, przewidywanie przyszłości, min. upadków, niepowodzeń czy też kreowanie nierealistycznych wizji przyszłych zdarzeń, np. Jak już to wszystko minie, to nadrobię wszystkie zaległości, będę się cieszyć każdym drobiazgiem….
Fantazjowanie
Zastępowanie rzeczywistych poczynań aktywnością symboliczną, marzeniami, budowanie wyobrażeń na temat nierealistycznych sytuacji, wydarzeń i swoich czynów, np. takich, które nie miały i nie będą mieć miejsca, np fantazjowanie o przyszłych sukcesach, wyobrażanie sobie jak inaczej mogło wyglądać jakieś wydarzenie z przeszłości i/lub jak dzięki temu wyglądałaby teraz teraźniejszość.
Izolacja od teraźniejszości
Odcięcie się emocjonalnie od “tu i teraz”, wspominanie przeszłości i myślenie o przyszłości. Możliwe jest występowanie derealizacji – poczucia odrealnienia, widzenia siebie i rzeczywistości “za szybą” – jako obserwator, a nie “aktor” w swoim życiu. Pojawiać się może przy tym apatia oraz poczucie pustki wewnętrznej, np. nic nie czuję, nie będę się angażować w bieżące sytuacje, będę żyć wspomnieniami z przeszłości.
Mam nadzieję, że rozpoznacie w tych mechanizmach swoje zachowania, i będziecie mogli popracować nad nimi, żeby życie i tak już mocno skomplikowane, stało się znośniejsze.
A jeśli potrzebujecie wsparcia w Waszej drodze do zdrowienia nie wahajcie się umówić z naszymi specjalistami.
