Zachowania opozycyjno-buntownicze - wyrażanie siebie czy poważny problem?
Specjalista: Magdalena Głogowska
Zachowania opozycyjno-buntownicze występującym u dzieci i młodzieży dość powszechnie. Często są naturalnym wyrazem ich rozwoju emocjonalnego. Mogą być próbą zdobycia niezależności. Jednak, w niektórych przypadkach, mogą stać się przeszkodą w funkcjonowaniu społecznym i szkolnym albo w tworzeniu zdrowych relacji z innymi osobami. W takich sytuacjach, konieczne może być zrozumienie i skuteczne zarządzanie tymi zachowaniami.
Zachowania opozycyjno-buntownicze - czym są?
Bardzo ważne jest rozróżnienie normalnych zachowania opozycyjne od takich, które mogą być problematyczne i wymagają interwencji. Sprzeciwianie się, nieposłuszeństwo czy prowokowanie, mogą być wyrazem rozwoju osobowości i zdolności do wyrażania siebie.
Przyczyn takich zachowań może być wielorakie. Często wynikają z próby wyrażenia niezależności, odkrywania i eksplorowania własnej tożsamości czy zdobywania kontroli nad swoim życiem. Trzeba też wziąć pod uwagę takie kwestie, jak trudności emocjonalne, niska samoocena czy stres i trudności w szkole. Również problemy rodzinne czy metody wychowawcze nie dobrane do charakteru i temperamentu dziecka mogą przyczynić się do pojawienia się zachowań opozycyjno-buntowniczych.
Kłopot zaczyna się, gdy te zachowania stają się bardzo intensywne i przewlekłe. Mogą wtedy prowadzić do konfliktów w rodzinie lub szkole. Czy ogólnie - społeczności, w której dziecko funkcjonuje. Ważne jest zwrócenie uwagi nie tylko na intensywność zachowań, ale też szybkość ich nasilania. To normalne, że dzieci dorastają, stają się młodzieżą, i ich zachowanie się zmienia - niekoniecznie na takie, które odpowiada rodzicom. Jednak jeżeli dziecko nagle zmienia swoje zachowanie, może to świadczyć o jakimś problemie
Objawy zachowań opozycyjno - buntowniczych
Wiele z nas może zadawać sobie pytanie na jakie zachowania zwrócić uwagę u dzieci i młodzieży. Które z nich mogą świadczyć o pojawieniu się i rozwijaniu problemu. Należy być szczególnie uważnym na:
- prowokowanie innych osób - rodziców czy nauczycieli, ale też kolegów i koleżanek
- niedostrzeganie i nieakceptowanie swojej winy przez dziecko
- obwinianie innych ludzi za swoje porażki, błędy czy niewłaściwe postępowanie
- duża wrażliwość na krytykę i zwracanie uwagi
- zwiększona drażliwość i wyższy poziom irytacji
- częste, nie pasujące do wieku i nieuzasadnione wybuchy złości i utrata panowania nad sobą
- lekceważenie norm, ignorowanie i umniejszanie reguł czy sprzeciwianie się dorosłym bez żadnego konkretnego powodu
- kłamanie i oszukiwanie
- wagary i opuszczanie lekcji
- celowe robienie przykrości innym - rodzicom, rodzeństwu czy kolegom
- duży poziom żalu i często mściwość
- tendencja do złościwości
- silny gniew często prowadzący do agresji
- specjalne krzywdzenie innych czy niszczenie cudzej własności
- sięganie po używki - papierosy, alkohol czy nawet narkotyki
- ucieczki z domu
Jak pomóc dziecku (i sobie)?
Ważne, aby spojrzeć na zachowania opozycyjno-buntownicze u dzieci i młodzieży z perspektywy rozwojowej. Można je traktować jako sygnał, że młoda osoba próbuje odnaleźć swoje miejsce, wyrazić swoje potrzeby czy uporać z trudnymi emocjami - na przykład lękiem czy złością
Problemem może być forma w jakiej to robi. Oczywiście należy nad nią pracować. Jednak skupiając się na tym należy pamiętać, że przyczyny nie znikną “same z siebie” i mogą objawić się w innej - czasem jeszcze trudniejszej postaci. Dlatego tak istotne jest identyfikowanie czynników powodujących takie a nie inne zachowania. W ten sposób można pomóc młodym ludziom w radzeniu sobie z emocjami i budowaniu zdrowych relacji
Poprzez odpowiednie rozpoznanie, terapię oraz wsparcie emocjonalne i wychowawcze, możemy uczyć dzieci wypracowania adaptacyjnych umiejętności społecznych. A przez to osiągania sukcesu i powodzenia w życiu
W przypadkach, gdy zachowania opozycyjno-buntownicze prowadzą do poważnych problemów skutecznym narzędziem wsparcia może być terapia. Pomoże ona dzieciom i młodzieży w rozwijaniu umiejętności radzenia sobie ze stresem, zarządzania emocjami i komunikacji międzyludzkiej. Istotne jest również wsparcie rodziców i nauczycieli, którzy odgrywają kluczową rolę w budowaniu zdrowego środowiska dla rozwoju młodych ludzi.
Choć zachowania opozycyjno buntownicze mogą być trudne dla rodziców, warto spojrzeć na nie jako na okazję do zrozumienia i wsparcia rozwoju młodych ludzi. Ważne jest zrozumienie, że zwykle nie są one wyrazem złej woli. Mogą świadczyć o trudności z jaką dziecko się mierzy. Dlatego tak ważne jest sięgnięcie po profesjonalną pomoc. Terapeuci Przystani są dla Was dostępni i z chęcią udzielą wsparcia Waszym dzieciom
Czasem konsultacja ze specjalistą potrzebna jest też rodzicom, którzy nie radzą sobie w takiej sytuacji. Dbanie o siebie i swoje dobre samopoczucie również jest formą troski o swoje dzieci
Autorka: