Postawy rodzicielskie i ich wpływ na rozwój dzieci

person Autor: Administrator comment Comment: 0 favorite Odsłon: 281

Stosunek rodziców do dzieci pozostaje dominującym czynnikiem kształtującym osobowość i zachowanie młodych ludzi. Atmosfera domu rodzinnego, ciepła i akceptująca lub chłodna i zdystansowana nie pozostaje bez znaczenia dla rozwoju jednostki.

Wyrazistym przejawem nastawienia rodziców wobec dzieci są prezentowane przez nich postawy rodzicielskie. Są one „nabytą strukturą poznawczo-dążeniowo-afektywną, ukierunkowującą zachowanie się rodziców wobec dziecka” (Ziemska, 1973, s. 33). Rozwija się ona i kształtuje wraz z rozwojem osobniczym rodziców i dzieci, dzięki doświadczeniom i przeżyciom, które napotykają członków danej rodziny, a także przez naśladowanie innych czy identyfikację. Ważne jest, aby przyjęte postawy zachowały pewną elastyczność i dostosowywane były do zmieniających się warunków życia młodzieży i dzieci (Rembowski, 1987).

Proces socjalizacji dokonujący się w domu rodzinnym skutkować będzie (lub nie) nabyciem przez dziecko umiejętności społecznych przejawiających się np. w łatwości wchodzenia w kontakty interpersonalne czy też realizacji swoich celów podczas interakcji z innymi ludźmi. Ponadto można zakładać istnienie wpływu między strategiami wychowawczymi przyjętymi przez rodziców, a ukształtowaniem się osobowości dziecka (Domachowski, Argyle, 1994).

Postawy rodzicielskie

Postawy rodzicielskie rozumiane jako sposób ustosunkowania się wobec dziecka posiadające aspekt poznawczy, emocjonalny i behawioralny, doczekały się na gruncie psychologii rozwojowej szeregu podejść teoretycznych. Do najbardziej znanych typologii postaw należą koncepcje Roe, Schaeffera, Ziemskiej i Plopy.

Według Roe (Ziemska, 1986) podstawowymi wymiarami postawy wobec dziecka są „ciepło” i „chłód”. Z postawą ciepła powiązana jest postawa akceptacji mogąca przyjąć postać przypadkową lub kochającą. Chłód może przejawiać się w unikaniu zaniedbującym lub odtrącającym. Natomiast wymiar „koncentracja uczuciowa na dziecku” może przybrać formę koncentracji nadmiernie wymagającej (gdy sąsiaduje z postawą chłodu) albo koncentracji nadmiernie opiekuńczej (pochodna postawy „ciepła”) (Ziemska, 1986).

Natomiast w modelu postaw Schaeffera kluczową rolę dogrywają wymiary „wrogość-miłość” oraz „władza-autonomia”. Powyższy model należy interpretować poprzez zestawienie ze sobą najbliżej sąsiadujących wymiarów. I tak pomiędzy autonomią a miłością znajdują się postawy swobody, uznania praw, współdziałania i akceptacji. Między biegunami „miłość-władza” autor umieścił postawy nadmiernego pobłażania, chroniącego pobłażania, nadmiernego chronienia i posiadania. Z kolei autorytarne dyktatorstwo i żądające przeciwstawianie się mieszczą się między władzą a wrogością. I w ostatniej ćwiartce prezentowanego modelu można odnaleźć odrzucenie.

Powyższe typologie koncentrują się głównie na negatywnych postawach rodzicielskich, natomiast w modelu Ziemskiej udział postaw pozytywnych i negatywnych jest jednaki. Postawy pozytywne to: akceptacja (bezwzględna aprobata dziecka, empatia i okazywanie pozytywnych uczuć), współdziałanie (zainteresowanie poczynaniami dziecka, angażowanie w czynności domowe), rozumna swoboda (zwiększanie niezależności dziecka wraz z jego wzrastaniem, dbanie o jego bezpieczeństwo), uznanie praw (pozwolenie na przejmowanie stopniowej odpowiedzialności przez dziecko za podejmowane przez nie decyzje). Postawy niekorzystnie wpływające na rozwój dziecka to postawy: odtrącająca – brak okazywania pozytywnych uczuć, lekceważenie potrzeb dziecka, wychowanie autorytarne, unikająca – ograniczenie kontaktu z dzieckiem do minimum, brak włączania go w życie domu, nadmiernie chroniąca – rozwiązywanie problemów za dziecko co prowadzi do powstawanie nastawienia egoistycznego u dziecka, katastrofizowanie przyszłości, nadmiernie wymagająca – stawianie zbyt wysokich wymagań wobec dziecka, krytyka jego poczynań (Ziemska, 1973, 1977).

Bibliografia

Domachowski, W.,  Argyle, M. (red.) (1994), Reguły życia społecznego. Warszawa: PWN

Rembowski, J. (1987), Empatia i percepcja postaw rodzicielskich młodzieży studiującej. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Ziemska, M. (red.) (1986), Rodzina i dziecko. Warszawa: PWN

Ziemska, M. (1977), Rodzina a osobowość. Warszawa: Wiedza Powszechna

Ziemska, M, (1973), Postawy rodzicielskie. Warszawa: Wiedza Powszechna

Niedziela Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek Sobota Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień

Rejestrowanie nowego konta

Masz już konto?
Zaloguj się Lub Resetuj hasło